SCHOUWTJE IN AANBOUW

Ruim een maand geleden waren we bij Arie van de Graaf in Alblasserdam om drie broedkorven voor eenden op te halen. Zijn niet al te grote schuur stond toen vol met bossen wilgenteen en stapels gevlochten korven. Hijzelf zat toen naast een snorrend houtkacheltje te werken aan de laatste korven van het seizoen. Ik vroeg hem toen of hij bestellingen had voor schouwtjes en wanneer hij daar dan aan zou beginnen. Hij dacht dat dat nog wel een maand zou duren. Ik vroeg hem ook of we dan mochten komen kijken.

Een paar dagen terug kregen we een mailtje dat we gisteravond vanaf zeven uur welkom waren. Op een paar losse sprietjes na, was er van het broedkorven vlechten niets meer terug te vinden. Het was nu de werkplaats van een botenbouwer geworden. De hele ruimte wordt nu in beslag genomen door een schouwtje in aanbouw. De bodem en de spanten (hij noemt ze trouwens anders) had hij al samengesteld. Hij werkt met 26 mm dikke planken Noord Europees grenen, ook de balken voor de spanten zijn van grenen. Hij zet ze met een halve verbinding, een druppie lijm en twee spijkers in elkaar. De buitenhoek krijgt een ronde opening (omdat hij dat mooier vind dan recht gezaagd) voor het doorlaten van water. Op de foto boven te zien links van de gehoorbeschermer.
Arie probeert de schouwtjes zo authentiek mogelijk te bouwen, maar schuwt modern gereedschap niet. De bodemplanken zitten met ijzeren doken en teer aan elkaar, ijzer omdat dat zich door roestvorming in het hout vastzet. Om dezelfde reden gebruikt hij ook ijzeren draadnagels.
De plank waar Arie op zit is het tweede boord, de zijkant waarvan de eerste al provisorisch met lijmklemmen op z'n plaats zit. Pas dan tekent hij de ronding af en gaat zagen.

De ronding ontstaat door de buiging van de bodem. De planken worden 'koud' gebogen (dus niet gestoomd) met hulp van twee prachtige 'dommekrachten' aan voor- en achtersteven en een aantal balken tussen plafond en bodem. Die 'kelderwinchen' zijn antiquarisch, ooit volgens mij door een smid gemaakt van balkhout en smeedijzer. Hier is goed te zien hoe ze er uit zien. De volle spanning van de bodem en boorden blijft dus aanwezig in het eindresultaat. Alleen het langdurig 'wateren' zal dat temperen. 
Het zal niemand verbazen dat ik na het zien van Arie's werk met moeite mijzelf kan weerhouden om een kuub Noord Europees grenen te bestellen.

EERSTE KIEVITSEI in de regio...

Wat zijn dat toch een vreemde vogels, die kieviten! Vertoeven ze in een geweldig groene oase ver van de Randstad leggen ze hun eerste ei in de opgedroogde blubber.
De 'eerlijke vinder van het eerste echte ei van de regio' is Jan Honcoop, Jan en zijn broer Maarten hebben in 1995 ons huis verbouwd onder supervisie van hun pa Piet. Maarten is een fervent sportvisser en vangt nog wel eens iets groots en komt dan met een foto in de streekblaadjes, maar Jan ben ik daar nooit eerder in tegengekomen. In mijn fotoboek over de verbouwing in 1995 zijn Jan en Maarten een paar keer vereeuwigd.

Op de foto boven staan Maarten, Jan en ik te rukken aan een stuk van het oude dak, dat gooiden we daarna in z'n geheel in de container. Je zou het niet zeggen, maar de broers zijn een tweeling! Het zijn nog steeds geweldige werkers, die met z'n tweeën het ene na het andere huis neerzetten.

Op de foto beneden (1995) is Jan bezig de 'regels' van 9 cm hoog op de dakplaten te spijkeren. Ik weet dat Jan nu dezelfde problemen heeft als ik -hij mist ook een nier- maar aan zijn werkdrift is dat niet te zien. Jan is een verwoed vogelaar, hij fluit zelfs vogeltjes na die ik niet eens ken. Alleen met de kennis en geilheid voor het metier zoals hij dat heeft is een ei te vinden in zo'n troosteloze vlakte. Je moet de vogels volgen, de plek in je geheugen griffen en niet loslaten totdat je het nest hebt gevonden.

TOCH MAAR WEER ZELFBOUW...

Na de eettafel is er nu ook een bureaublad in de maak voor V. ook weer van vloerdelen met wat rook en waterschade, maar goed bruikbaar. Niet gebarsten of vervormd. Ze zaten wel nog voor een deel in elkaar, gelukkig niet al te best verlijmd. Met enige moeite en gekraak kreeg ik ze uit elkaar. Het blad wordt een stuk kleiner dan de vorige, de delen gebruik ik nu niet in de lengte richting, maar als korte stukken naast elkaar, dat leek mij visueel aantrekkelijker.
Ik had die korte stukken aan de kopse kant natuurlijk met LAMELLO'S aan de smallere rand kunnen verlijmen, maar ik heb gekozen voor messing en groef. De delen zijn 18mm dik, de messing en groef gelukkig opgedeeld in 3x 6mm. Met één nieuw aangeschafte gleuven frees van 6mm kon ik alles maken.
De frees die ik gebruik heeft een goede diepte instelling, maar bij een stationaire opstelling heb je daar niets aan. Het was dan ook eindeloos pielen om de juiste hoogte instelling te krijgen. Bij mijn helaas ter ziele gegane oude MAKITA machine ging dat simpel, via een ingebouwd stuk draadeind en een knop met moer draaide je dat ding zo omhoog.
Er is voor mijn FESTOOL een prachtige module te koop, waarmee je kan doen wat ik wil. Dat ding kost tussen de 500 en 600 euro en past ook precies in een onderstel dat nog eens zoveel kost. Ik heb dan ook besloten het weer zelf op te lossen.

Als basis en dus ook werkvlak gebruik ik een plaat acryl van een cm dik, dat is vlak, glad en goed te bewerken. Daarop is de frees vastgezet met twee verzonken boutjes in de daarvoor bestemde gaten met schroefdraad. Om de machine heen heb ik een juk gemaakt waardoor ik op de juiste plek (de plek die FESTOOL zelf ook gebruikt) door middel van een draadeinde met knop de frees op de juiste hoogte kan brengen. Dat stuk draadeinde en de knop plus binnenwerk zijn van de oude MAKITA. De twee rvs staanders met flens had ik (alweer) liggen evenals het stuk massief daar bovenop. Na één dag zagen, boren en draadtappen heb ik precies wat ik miste! 

De foto boven laat de onderkant zien zoals ik het monteerde, de foto beneden is zoals die er in gebruik uit zal zien.

De langs en dwarsgeleiding moet ik nog maken, dat is de volgende stap.

EEN TIED VAN KOMEN EN EEN TIED VAN GAAN

Het leek vandaag warempel wel het begin van de lente. Een heerlijk zonnetje, gevleugelde vrienden met nestmateriaal als aanloop tot een nieuw leven, maar ook leed.

Op mijn ochtend wandelingetje lang het pad kwam ik een Blauwe reiger tegen die niet wegvloog. De rechtervleugel hing er gebroken bij. Een triest gezicht zo'n trotse vogel die niet vluchten kan. Het verkeer op de dijk is een killer voor zwaargewichten die te laag overvliegen. Ik heb de reiger een omheind stuk land op kunnen jagen en heb thuisgekomen de dierenambulance gebeld. Maar voor een reiger komen ze niet uit Den Bosch. Ik kreeg het advies de vogel te vangen en in een doos naar een dienstdoende dierenarts te brengen om het beestje met een spuit uit z'n ellende te halen. (Ooit geprobeerd een reiger te vangen?)
Ik heb het niet gedaan, die reiger zal een natuurlijke dood te gemoed gaan, niet leuk maar eerlijker dan een spuitje. Er is zelfs een heel klein kansje dat hij met één vleugel overleeft, ik heb dat eerder gezien met een gans.

Vanmiddag kwam L. binnen met een vink, een dode vink, de ogen al niet meer helder. Ze vond hem tussen  zakken tuingrond en een emmer vogelvoer onder een afdakje. Helemaal gaaf, geen breuk of bloed te zien. Wellicht een fout afgelopen ruzie met een rivaal, misschien gewoon 'zijn tied om te gaan.'

WEER WAT GELEERD... / Cove cutting

Voor de techneuten en andere belangstellenden onder mijn lezers.

Vriend Frans kwam met een vraagje: "Behrend kan jij acht van deze dingen voor mij maken?" Wat hij mij liet zien was een grijs verweerd stukje hout met een groef erin. Een armleuning van een buisstoel.  De buis zo vertelde hij heeft een doorsnede van 22,5 mm. De uitholling in het hout moet daar dus op passen. In eerste instantie dacht ik: "daar moet ik een frees voor kopen", want zo'n model/maat heb ik niet in huis. Voor een frees van 22 mm geschikt voor hardhout moet je al snel een honderdje neertellen.

Vanmorgen schoot mij te binnen dat ik een jaartje geleden op internet iets tegen was gekomen dat ik nu zou kunnen gebruiken. Gelukkig had ik de URL aan mijn bladwijzers toegevoegd en kon ik de procedure opnieuw gaan bestuderen. Het betreft het maken van een uitholling/gleuf met behulp van de cirkelzaag. Het principe is dat je met het materiaal diagonaal over het zaagblad heen gaat. De man die het beschrijft heeft zelfs een tabel gemaakt om als richtlijn te kunnen gebruiken. Daaruit kon ik ongeveer aflezen onder welke hoek ik moest werken. 

Het geluk was met mij, met slechts een beetje verschuiven was mijn eerste instelling goed, dat moet toch ervaring en intuïtie zijn, want ik heb het nooit eerder gedaan! Je moet het wel in een paar stappen doen, in dit geval drie. In drie stappen het zaagblad omhoog tot de juiste diepte is bereikt.

Het hout dat ik gebruik is uit mijn voorraad hardhout van gesloopte pallets, vandaar de zichtbare spijkergaten, maar die komen aan de binnenkant te zitten. De nogal ruwe balkjes heb ik eerst op maat gezaagd, geschaafd en met de frees afgerond.

De buis past er perfect in. 

Dan op lengte zagen en er met het zaagblad op 45˚ een hoekje afhalen.

Die 45˚ hoek op de grote schuurschijf wat grof afronden en op het smalle band machientje afmaken.

Op het eindresultaat mag ik best trots zijn, al zeg ik het zelf. Ik had nooit gedacht in staat te zijn met de cirkelzaag zo'n mooie uitholling te kunnen maken.

TOEN IN MOKUM...

Op 20 februari kreeg ik een mailtje met de volgende tekst:

 Beste Berend,

Je zult je misschien afvragen wie jou een mailtje stuurt. Wel, je oude collega van de fa. Michels, Hans Mulder.

Vandaag was ik iets aan het zoeken op internet en kwam daarbij jouw verslag tegen over Decora,. Een leuk en  mooi verslag van hoe het toen toe ging.

Dan volgt er een heel verhaal met uitleg en herinneringen, maar die kan hij beter zelf vertellen.

Op 9 maart kwam de volgende verrassing: 

Beste Berend,

Het is al weer een hele tijd geleden dat ik om de zoveel tijd de naam Marcuse en het woord 'glaswol' op internet invoerde. Helaas steeds zonder resultaat. Ik gaf de moed echter niet op en tot mijn grote verrassing ontdekte ik een paar maanden geleden op internet (in de Centrale Bibliotheek van Amsterdam) jouw blog! 

Het was een feest der herkenning want ik werkte óók bij de firma Marcuse en óók zelfs een tijdje bij de firma Decora! Ik weet jou zelfs nog heel goed te herinneren ...en dat iemand me toefluisterde dat je beeldhouwer was!... Lach niet, dat laatste gegeven maakte dat je nóg meer indruk op me maakte!... ;-)

De periode bij Marcuse ben ik, net zoals jij, nooit vergeten. Het was, althans voor mij, elke dag een verrassing wat voor moois we weer zouden gaan maken. 

Op 11 maart heb ik de driehoek rond gemaakt, Emily, Hans en ik hebben in dezelfde periode bij de beide bedrijven gewerkt, de één wat langer dan de ander. We blijken veel gemeen te hebben, maar zijn ook zo onze eigen weg gegaan. Onze herinneringen gaan nu in drievoud rond en zoals altijd maakt het één het andere los. 

Ik had ooit gehoord dat de 'baas' van MARCUSE niet meer leefde, maar Emily heeft hem opgespoord en het eerste schriftelijke contact is er geweest.

Over de firma MICHELS / DECORA is niet veel te vinden, maar Hans heeft een fantastisch geheugen.  Ik heb hem aangemoedigd een eigen blog te beginnen en daar is hij vandaag mee gestart.

EEN H TEVEEL in BEHREND...

De baby op de aquarel hierboven ben ik maart 1946, dus nog geen  jaar oud. Hij is gemaakt door de broer van mijn moeder die ook mijn geboorte kaartje maakte voor zover ik weet. Hij wist dus hoe mijn ouders mij vernoemden. Toch schreef hij onder de tekening Behrend en niet Berend Peter. Ik heb hem er nooit over gevraagd, ook niet waarom hij hogenesch als één woord schreef. Dat zijn toch echt twee woorden!

Eén van mijn oudste vrienden schrijft mijn naam ook altijd met een 'h', vandaag was hij op bezoek en ik vroeg hem waarom hij dat toch altijd deed. Hij zei dat hij mij ook 'van' Hogen Esch noemde, (maar dat schreef hij nooit) hij vond de 'h' en 'van' bij mijn dubbele voor- en achternaam passen! Hij dichtte er een zekere standing aan toe. Die standing heb ik/hebben wij niet, we zijn ook niet van adel, maar onze dubbele naam zorgt nog steeds voor verwarring. Twee weken terug was ik bij een vervanger van onze huisarts, hij had verwacht een vrouw te ontmoetten, mevrouw (van) Esch!

TAFELBLAD op POTEN

Het is geen fantastisch plaatje, maar geeft wel weer hoe de tafel er met verchroomde poten uitziet. Wij zijn dik tevreden en vinden het mooi. Het kastje in de vensterbank en de twee houten dingetjes links daarvan zijn ook van mij.

MET DE HAND GEMAAKT

Met de hand gemaakt, 
Hand Made, Lang leve het ambacht.

De titel van deze tentoonstelling in het Rotterdamse museum schept verwachtingen. Verwachtingen die wat mij betreft niet helemaal waargemaakt worden. 
Het is wel een mooi gemaakte tentoonstelling, er is heel veel te zien, maar of de lading de titel dekt betwijfel ik. Het is moeilijk te zeggen of uit te leggen waarom ik er zo over denk. 
Aan het begin van de tentoonstelling mag je een printje meenemen waarop tien stellingen staan. In grote lijnen ben ik het met die stellingen eens en voor diegenen die mijn blog al een tijdje volgen zal dat dan ook geen verrassing zijn. Hoe verwarrend e.e.a. kan zijn laat m.i. stelling negen zien. De bediening van welke machine dan ook vereist vakmanschap, maar een ambacht zou ik het niet willen noemen. Ook in stelling zeven worden vakmanschap en ambacht in één adem genoemd, maar dat kan ook een slechte vertaling zijn.
Van eeuwenoude voorwerpen weet iedereen dat ze met de hand gemaakt zijn, machines waren er nog niet, maar laten zien hoe ze destijds gemaakt werden zou een meerwaarde aan de tentoonstelling geven. Zeker als je daarnaast laat zien hoe het nu gebeurt. In één van de vitrines staan tinnen vazen, een of twee van een paar eeuwen oud en twee glimmende vaasjes van nu. Verder geen enkele uitleg over hoe ze gemaakt zijn, terwijl daar toch heel wat over te vertellen is. B.v. dat je tin kunt gieten en daarna afdraaien, maar ook kunt forceren uit een plaat op een forceerbank. De eerste vazen zullen zijn gegoten, van die twee moderne weet ik het niet. Beide technieken zouden kunnen. Bij sommige opstellingen is wel enige uitleg in schrift of beeld, maar bij het meeste niet. Dat geeft verwarring.
Zoals de expositie nu in elkaar zit is er geen groot verschil met andere tentoonstellingen, want bijna alles wat een museum over het algemeen laat zien is met de hand gemaakt. Soms door een ambachtsman of vrouw die zijn of haar vak verstaat de andere keer het werk van een vakman of vrouw met bijzondere creatieve gaven.

Lang leven het ambacht, maar laat het dan ook zien zou ik willen zeggen.

GEVULDE OMELET

Ooit hadden we meer dan dertig kippen, de laatste jaren waren dat er maar zeven. Tot een paar maanden geleden er ineens een vreemde hen door de tuin liep. Die heb ik 's avonds met een schepnet gevangen en in het hok gezet. De volgende morgen was er even ruzie tussen de dames, maar dat was snel voorbij. Tot onze verbazing liep er de volgende dag een jong haantje langs, die haar kennelijk gevolgd was en ook op het gekakel van de hennen af was gekomen. Voor hem hoefde ik alleen het hek open te zetten en hij voegde zich meteen bij de hen. 
Het koppel is waarschijnlijk afkomstig van buren een eindje verderop, die hebben een hele grote tuin waarin een mini kippenhokje staat. Die beestjes lopen vrij rond zonder dat er een hek in de weg staat. Terug laten halen heeft geen zin zolang ze vrij rond mogen lopen, ze zoeken toch de plek waar het meeste te halen is!
Tot vorige week hadden we na een korte winterstop zo om de dag twee eitjes. Dat is nu opgelopen tot soms wel vier op een dag. Daar is de komende lente debet aan, maar voor ons gevoel heeft dat haantje er ook mee te maken, ze hebben er gewoon weer zin in. 
Vroeger verkochten we ons overschot aan eieren, maar daarvoor zijn het er nu niet genoeg. Lindsey gebruikt er zoveel mogelijk vers, als we het echt niet op kunnen vriest zij ze in om later voor taarten te gebruiken.
Gisteren kwam er een overheerlijke gevulde omelet op ons bord, gemaakt volgens onderstaand recept.