KOEL METER

Het zal mij wel ontgaan zijn of ik loop hopeloos achter, maar een 'koelmeter' op een bierblikje is voor mij nieuw! Het kan natuurlijk ook komen omdat ik 'door de week gesproken' het bier uit het overbekende beugelflesje nuttig en op dat etiketje is geen ruimte voor een koelmeter!

Voor op reis met de Bimobil slaan we altijd voor de eerste twee dagen wat blikjes in, die nemen minder ruimte in in het koelkastje en dan hoeven we die zware statiegeld flesjes niet weer mee terug te slepen. Meestal zijn die blikjes leeg en weggegooid voordat we thuiskomen, maar deze is vol mee teruggekomen! Lindsey wees mij op de koelmeter, het was mij niet opgevallen.

We hebben hem even in de koelkast gezet en inderdaad, de meter verschoot van kleur. Van een vale ondefinieerbare kleur tot duidelijk blauw. Het moeten 'vloeibare kristallen' zijn die op temperatuur reageren.

De eerste keer dat ik van 'liquid crystals' hoorde en ze ook zag was begin jaren zeventig. Frans van Nieuwenborg maakte toen een broche met vloeibare kristallen, een sieraad dat onder invloed van temperatuur van kleur kon veranderen. De kristallen zaten op een zwart papiertje, geklemd tussen de twee glasplaatjes van een zes bij zes diaraampje. Ergens in ons huis moet nog zo'n raampje liggen.

Veertig jaar later is het dus mogelijk die kristalletjes op een bierblikje mee te drukken! Als iemand andere toepassingen kent, laat het weten.(En dan bedoel ik niet de LCD's)

NAT HOUT DRAAIEN

 

Hout van een vruchtboompje, een paar weken terug gekapt en verzaagd tot hanteerbare brokken. De door droging ontstane scheuren zitten er al in, maar gaan niet diep. Ik zou ze er uit kunnen draaien maar dan blijft er slechts een klein kommetje over. Ik neem de gok en probeer er het maximale uit te halen. Het hout zaag ik in de lengterichting door en vlak het af op de schaafbank. Na het aftekenen van de cirkel op die gevlakte kant, zaag ik de resterende hoeken er af. De kom wordt dus haaks op de lengtenerf gedraaid. Uit het stammetje van ± 40 cm hoop ik vier bakjes te draaien.

 

 

Het hout klem ik tussen een 'meenemer' en een meedraaiend center.  Het afdraaien kan beginnen. Met de 'afruwbeitel' (foto) in gedraaide stand, maak je van een hoekig blok een perfecte cirkel. Bij de eerste rondgangen is het zaak de beitel niet alleen in de juiste richting, maar ook zeer stevig vast te houden. De hoeken van het hout 'slaan' behoorlijk op het hout, het is dan net zo'n gehobbel de bobbel als het rijden over kinderhoofdjes! Een scherpe beitel is een must en een genot als je merkt steeds dichter bij het doel te komen.

 

Op de foto boven links de 'meenemer' en rechts het 'meedraaiend center'. Rechts ook het iets taps lopende voetje waarmee het in de volgen fase in de klauwplaat vast gezet kan worden. Op de foto hieronder is het 'kruis' te zien die de meenemer in het hout achterlaat. In de groene schorsrestanten staat de punt van het meedraaiend center. Het bruin is het kernhout van de stam.

Boven het in de klauwplaat opgespannen voorgedraaide hout, met ervoor de normale rechte leunspaan. Met een grote 'schaalguts'begint het uithollen. Hierbij is het zaak de goed geslepen beitel in de juiste hoek en met een constante beweging en draaiing van buiten naar binnen en soms andersom te sturen. Voor een diepere kom is het raadzaam een leunspaan te hebben die dicht bij het hout kan komen om 'klappen' te voorkomen. Gelukkig heb ik de spullen om er snel een zelf te kunnen maken. Het werkt goed.

 

Bij m'n derde uitholling was ik iets te nonchalant, overmoedig of onvoorzichtig. Ik wilde de wand nog iets dunner maken, hield de beitel net niet in de goede hoek... en 'PANG!!!...'

Ik heb de gelukkig gave stukken weer aan elkaar gelijmd en zie wel of ik er verder mee kan.

Nog meer oefenen dus...

Iets voor jou Ar?

MOBYLETTE

De eerste fiets van mijn vader die hij niet op eigen spierkracht vooruit moest zien te krijgen had de frivole naam MOBYLETTE. Hij had daarmee zijn eerste en naar ik meen ook enigste 'bromfiets' aangeschaft. Een 'brommer' mocht je het eigenlijk niet noemen, die dingen gingen veel harder, in ieder geval maakten ze veel meer lawaai! Het was een gestroomlijnde fiets met hulpmotor, net iets meer dan een 'eitje' of een Solex. Welk type het precies geweest is weet ik niet, maar iets wat leek op de onderste foto moet het wel geweest zijn.

Hij moest elke dag van Amsterdam Slotermeer naar de binnenstad om les te geven en soms 's-avonds nog een keer om colleges te volgen op de Universiteit.

Voor op de Mobylette kocht hij een regenjas die tegen een stootje moest kunnen, het was zo'n poepbruin, hard,  geplastificeerd geval met ceintuur. Als hij 'm uittrok en op de grond zette konden wij hem als tent gebruiken. Om zijn kale hoofd droeg hij een "Alpino" die hij 'in de wind' draaide als het nodig was. Het was een wonderlijke combinatie, maar in de beginjaren zestig een normaal straatbeeld.

Ik denk dat hij er veel aan heeft gehad voordat hij overging tot de aanschaf van een 2CV, eigenlijk een Mobylette met dak!

Zo kan het ook...

BOWL TURNING

Op deze pagina uit het boek 'Fundamentals of Woodturning' van Mike Darlow is goed te zien dat er vele manieren zijn om een blok hout -bestemd voor een kom, - 'op te spannen'. Het blauw is steeds het verbindingsstuk met de draaibank. Geel en groen het weg te halen materiaal en bruin de uiteindelijke kom.

Deze kom met voet zit met schroeven vast aan de opspanplaat. (bij het uithollen verdwijnen de schroefgaten) Na de foto  heb ik de plaat weer op de draaibank gezet, de poot ingekort en van een holte voorzien. Door die uitholling kan ik de schaal op de klauwplaat (chuck) klemmen zonder de buitenkant te beschadigen. Om hem goed te centreren zet ik er in eerste instantie het meedraaiend center tegenaan. Later haal ik die weg om de kom uit te hollen.

 Voor een kleiner kommetje (pindabakje Gerard)gebruik ik de opspanschroef. Gat boren aan de kant die uitgehold gaat worden en de in de klauwplaat passende schroef er in.

De bekken van de chuck lopen iets taps toe om beter grip op het hout te hebben. Ze zijn verwisselbaar voor grotere, kleinere of langere exemplaren. Op de muur de minimale- en maximale maten die in of over de bekken passen.

De linkerkom heeft een uitstekend voetje die in de klauw heeft gezeten, het rechter heeft een holte en zat dus over de klauw. Het voetje kan je laten zitten of er later weer afdraaien. Het opspannen gaat dan als in fig. 13 van de uitleg boven, met behulp van de platen (Cole jaws) als op de foto hieronder.

WOODTURNING BILINGA

Ook bij het pure handwerk vliegen de spaanders in het rond.

Al eerder had ik het over de geur en kleur van hout en liet ik het geluid van mijn oude draaibank horen. Helaas kan ik het niet laten er nog een keer mee aan te komen. 

Buurman Gerard kwam aan met een prachtig stuk hout dat hij van z'n zoon had gekregen om in zijn houtkachel op te stoken. Hij vroeg mij of het geschikt zou zijn er nog wat moois van te draaien. Zo'n vraag is voor mij natuurlijk een uitdaging en het balkje van ± 40x10x10 cm belandde dan ook al snel op mijn oude metaaldraaibank om het semi automatisch tot een cilinder te draaien. In een gang of zes had ik het rond.
Ik denk dat het om BILINGA gaat, een hardhoutsoort uit West Afrika.

Prachtig geel schraapsel haalde mijn tot beitel omgeslepen vijl eraf. Het zal zeker niet de juiste werkwijze zijn, maar het werkte wel! Op 2/3 van de afstand die de beitel moest afleggen veranderde het geluid en ook de 'snede' ziet er anders uit.

De oorzaak heb ik niet gevonden en is voor mij ook niet echt van belang. Het geluid dat de beitel op het hout veroorzaakt klinkt mij als muziek in de oren.

Maar ja, misschien ben ik een freak van de oude stempel!

Buurman Gerard is eerdaags een paar 'pindabakjes' rijker.

Een oud bericht van overlijden

De meeste berichten van overlijden die in onze brievenbus belanden gaan rechtstreeks naar de doos met oud papier. Dat komt omdat in ons dorp nog steeds een man met zwarte hoge hoed op lopend  bij iedereen rouwkaarten in de brievenbus stopt. De meeste van die overleden mensen hebben wij nooit ontmoet. Als rouwende familie krijg je de keuze: alleen bij familie en bekenden of bij iedereen een kaart in de bus. Ik kijk altijd naar naam, kleur en tekst voordat ik de kaart bij het oud papier doe. De meeste familienamen ken ik na dertig jaar wel, maar de persoon in kwestie meestal niet.

Standaard was een zwarte rouwrand en als laatste regel  'geen bloemen'. De twee begraafplaatsen in ons dorp zijn dan ook saaiste dodenakkers die ik ken.

Vorige week lag er opeens een kaart in de bus met een wel heel lichtgrijze rand en als laatste zin : Huppeldepup hield van bloemen. (Niet zo gek met al die bloemenboeren hier). Maar ook die kaart is voor het aanmaken van de haard gebruikt.

Van familie en vrienden bewaar ik ook niet alles, ik selecteer niet bewust, maar het overkomt de kaart. Van sommige mij dierbare vrienden en familie heb ik niets meer, snel of te snel in de prullenbak, soms heb ik daar jaren later spijt van. Andere kaarten blijven langer, tot de volgende opruimronde.

De enveloppen met kaarten die ik nu nog heb, het zijn er niet meer dan zes, staan bij elkaar op de plank.

In een emotioneel moment opende ik gisteren één van de enveloppen, het was het bericht van overlijden van een collega en vriend uit 1975. Bij de kaart zit een stukje uit het PAROOL van die dagen met als kop: 'Kunstschilder overleden in politiecel'.

Hoe vaak hebben we niet kunnen lezen dat voor 'dronkenschap' opgepakte lieden in een politiecel overleden? Johan was niet de eerste en zal ook niet de laatste zijn. Natuurlijk gaat het ook wel eens fout omdat de opgepakte dronkaard echt alleen maar dronken was, en door te weinig toezicht stikt in z'n eigen braaksel. 

Johan wilde dood, hij had genoeg van het leven, een leven dat hem niet bracht wat hij er van verwachtte. Kunstzinnig niet, politiek niet en wij als vrienden konden praten als Brugman maar zijn besluit stond vast: zijn leven wilde hij  niet verder leven.

Op de bewuste dag in 1975 stuurde hij zijn vrouw naar familie in Friesland, nam een handvol pillen en zoop zich vol in de kroeg . Het resultaat staat in het stukje boven.

Het was voor niemand een verrassing, echt verdriet heb ik ook niet gezien. Respect wel, hoe moeilijk ook, voor zijn weloverwogen keuze.

Het is nu 36 jaar geleden, drie jaar langer dan de 33 jaar oud die hij wilde worden.

ZELFONTBRANDING

Het zal je maar gebeuren!

Je werkt weken lang in je eerste eigen huis, slopen en weer opbouwen. Je legt onder hoogspanning een prachtige houten vloer omdat de levering van de keuken nou eenmaal afgesproken is. Vloer en keuken zitten er in en vermoeid maar voldaan sluit je de blikken en stop je de met olie doordrongen poetsdoek in een plastic zak en gaat naar huis. Je overweegt even om met vrouw en kind een eerste nacht in de nieuwe omgeving door te brengen, maar doet dat gelukkig niet.
Bij het openen van de voordeur de volgende dag stroomt het water je tegemoet, stinkt het naar brand en is al het maagdelijke witte stuc- en schilderwerk grauw en grijs. Delen van de nog nooit gebruikte keuken zijn gesmolten of door water en rook voor altijd verpest.
Het overkwam mijn randdochter, man en kind twee weken geleden.

De schade expert was er snel bij, de oorzaak had hij nog sneller gevonden: "Je moest eens weten hoe vaak dit voorkomt" zei hij en wees op de restanten van de blikken en de poetsdoek. Zo'n door olie doordrongen doek kan door 'broei' tot zelfontbranding overgaan en een ravage doen ontstaan. Inderdaad blijkt op de nog niet gebruikte blikken olie een zin te staan die daarvoor waarschuwt. Maar de bekende driehoek die aangeeft dat er brand- of explosie gevaar is staat er niet op!

De vloer is besteld en geleverd door de 'Vloerenboerderij', die samenwerkt met de 'Vloerderij'. (Hoe verzin je zo'n naam?). Op de site van de Vloerderij staat een waarschuwing voor mogelijke zelfontbranding, op die van de Vloerenboerderij niet.
Voor de producent van de olie, maar ook voor de vloerenbedrijven is het zaak, zeker als het vaker voorkomt, een duidelijke waarschuwing op verpakking en op de site te zetten. Des te meer omdat brand, maar meer nog de rookontwikkeling die ontstaan door dit soort producten levens kunnen kosten. Slechts drie minuten rook inademen kan tot de dood leiden, las ik laatst ergens.

Wie leest de gehele tekst op een blik verf of olie, zeg eens eerlijk. Ik niet, maar als ik een waarschuwende driehoek zie, lees ik verder dan de gebruiksaanwijzing. Ze zijn niet voor niets ontworpen en voor zover ik weet verplicht.

De 'Vloerderij' 

Wat ben ik blij dat ze niet zijn blijven slapen!

Meer foto's zijn te zien op Vellah's Facebook pagina.

SILHOUETTE

Met dank aan AVS, Woudrichem, maar deze man blijkt de ontwerper te zijn.

SCHAALTJES

Ik draai me suf aan schaaltjes... om te oefenen voor later als ik groot ben en ik erachter ben gekomen wat ik met m'n draaisels wil. Het is heel leuk om te doen en verzet de zinnen, soms gaat het fout (door eigen schuld) en vliegt er hout door de ruimte. Dat lijm ik dan weer in elkaar en laat het voorlopig verder met rust. Een paar schaaltjes heb ik al weggegeven aan mensen die niet zo nauw kijken, want echt goed afwerken zal ik nooit leren. Misschien moet ik nog honderden kommetjes en schaaltjes draaien voordat ik er wat moois mee kan maken, wellicht gebeurt dat nooit. 

Ik heb een plannetje, maar dat hou ik nog even voor mij. Met 'stapelen' zal het beslist te maken hebben.

VERPAKKING

De eerste medicinale poeders die ik onder ogen kreeg zaten in een kunstig gevouwen papieren enveloppe. Van die envelopjes zaten er een gepast aantal in een anoniem van dun wit karton gemaakt apothekers doosje met daarop een met de hand beschreven etiket. Dat envelopje moest je openvouwen en de losse inhoud in een glas lauw water laten glijden. Goed roeren en opdrinken.

Sommige van die poeders zijn later tot pil gevormd, andere zijn nog steeds in poedervorm maar verpakt in een ander jasje. Een capsule van gelatine. De eerste capsules (in mijn herinnering) waren kleurloos of iets bruinig, zonder opdruk. De buisjes waarin je als patiënt die capsules kreeg hadden ook zo'n onbestemd bruin MAGGI kleurtje, meestal met een wit dekseltje. Om de capsules niet in het buisje te laten rammelen werd het opgevuld met een dotje watten. In de loop van de tijd kreeg het watje een grauwe kleur omdat er altijd wel wat poeder of gelatine loskwam.

Vanwege een vervelende ontsteking moest ik wat antibiotica bij de apotheek halen. De poeder zit verpakt in een prachtige, tweekleurige capsule met opdruk. Het plastic kokertje is wit en de capsules worden 'onderdrukt' door een 35 mm JAYVILLA, een soort binnendeksel met voorgevormde pootjes.

Of er ook aan de inhoud van het medicijn gesleuteld is weet ik niet, wat ik wel ervaar is dat ik geen probleem heb met het doorslikken van de capsule. Vroeger bleef het weleens steken of voelde ik het door m'n slokdarm zakken.

Of er nog andere vormen van medicinale poeder-verpakkingen geweest zijn weet ik niet, daarvoor heb ik gelukkig niet vaak genoeg moeten slikken, maar als iemand een aanvulling heeft, graag...