Pagina's

22 september, 2011


Stukje uit een artikel van Doris Grootenboer in de NRC van 17/18 september.


Bij fruit is duidelijk te zien wanneer het rijp is, het hoogtepunt van het groeiproces vlak voor het begin van het afsterven.  Daarna droogt of verrot het en laat het z'n zaad vallen. Soms heeft dat een nieuw plantje tot gevolg. Andere vormen van leven zijn er sneller bij, zij strooien hun zaad rond voordat het afsterven aanvangt. De mens doet dat ook. Gelukkig brengt niet al het zaad nieuw leven.
Sommig leven sterft direct of vrij snel na het paren zoals enkele spinnen- en Bidsprinkhaan soorten, maar ook de zalm in Alaska zoals in bovenstaand stukje uit de NRC te lezen is.
Als een gras, een Paardebloem of Kaardebol zijn zaad door de wind laat meevoeren kan het veel verderop (vaak kilometeres ver) tot grote ergenis van de tuinliefhebber ontkiemen. De zaaddozen van Kruisbladwofsmelk knappen met een luide knal open en schieten het zaad meters ver weg. Van het meeste zaad komt niets terecht, het wordt opgegeten, weggespoeld of is domweg niet kiemkrachtig. Ons Amerikaans eikenboompje heeft honderden, zo niet duizenden eikels laten vallen, maar in het voorjaar is het aantal zaailingen op twee handen te tellen. Anders was het met de populier op ons buurlandje: toen ik daar de eerste keer ging maaien dit voorjaar stonden er honderden kleine populiertjes. Eenmaal onthoofd zijn ze niet meer teruggekomen.
De mens en andere diersoorten moeten in of tegen elkaar aan kruipen om het zaad op de juiste plek te krijgen, rondsproeien heeft dan weinig zin als het om voortplanting gaat.
Ik vraag mij af of er bij mensen sprake is van rijp zijn in de zin zoals het bij fruit geldt. Voor jonge mensen is er een moment de ze 'geslachtsrijp' zijn, d.w.z. in staat tot voortplanting. Het moment dat mijn moeder mij waarschuwde omdat ik een spontane lozing had gehad zal ik nooit vergeten. Ik was rijp!  Laats las ik ergens dat een oude man trots vertelde dat hij het rook als een meisje zover was. Soms kiezen vrouwen en mannen voor een 'rijpere' partner, maar dat is een totaal andere betekenis van het woord. Als mensen oud worden, krimpen en verschrompelen ze, maar dat zou ik niet met 'rijp' willen betitelen.
Fruit is eigenlijk 'overrijp' als wij het eten, hoewel dat ook een kwestie van smaak is natuurlijk. Een net niet rijpe appel is eigenlijk niet te pruimen, terwijl een overrijpe pruim heerlijk kan zijn!
Veel mannen hebben de drang om te (re-)produceren. As hun eigen vrouw dat niet meer wil, b.v. omdat zij tevreden is met wat ze heeft, zoeken ze het elders. Meestal bij een jonger, liefst nog maagdelijk 'exemplaar'. In het westen kijken we daar vreemd tegenaan (behalve een paar rijke machtswellustelingen) maar bij sommige stammen in Afrika is het de gewoonste zaak van de wereld. Van sommige dieren is het bekend dat de vrouwen zich door meerdere mannen laten bevruchten om zo een sterk nageslacht te leveren. Nog geen eeuw geleden wilden de nazi's een sterk Germaans ras kweken. Blonde, blauwogige Germaanse paartjes zouden de meest zuivere vorm van Ariërs kunnen leveren.
Tenslotte blijken mens en dier niet zo gek ver van elkaar te staan.